Өтгөн хатах
 
	Иллэг: Өтгөн хатах, бүдүүн гэдэсний үйл ажиллагааг сайжруулахад баруун гараараа дороос дээш нь 5-10 удаа, дараа нь зүүн гараараа дээрээс доош нь бага зэрэг дарж иллэг хийнэ. Нийтдээ 3-4 удаа хийнэ. Үүнийг өглөө сэрмэгц орондоо хийнэ. 1-3 хоног мэдэгдэхгүй байж болно, яваандаа гэдэс сайн ажилладаг болно.
Дасгал: Бөгсөн биеэ дээш нь гараараа тулахгүйгээр өргөнө. 20-30 удаа хийнэ. Дараа нь шалан дээр гараа сугандаа авч хагас сууж, босно. Үүнийг 30 удаа хийнэ. Тайван амгалан хийнэ. Яарч болохгүй.
	
Болзошгүй учир шалтгаанууд, эрсдэлт хүчин зүйлс
Үндсэн зовуурь, шинж тэмдэг (болзошгүй хожмын үеийн)
Зохимжтой ба зохимжгүй бүтээгдэхүүн
 Авокадоны жимс, тос Авокадоны жимс, тос
 Агил мөөг Агил мөөг
  Ажгийн цомог Ажгийн цомог
 Алим жимс Алим жимс
 Алоены сироп Алоены сироп
  Алтангагнуур Алтангагнуур
 Амтат базилик (навч) Амтат базилик (навч)
 Амтат бүйлсийн самар, тос Амтат бүйлсийн самар, тос
 Амтат төмс Амтат төмс
 Амтат чинжүү Амтат чинжүү
  Анар жимс Анар жимс
 Ангаахай самар Ангаахай самар
 Анхилуун перец Анхилуун перец
   Арвайн ногоон нахиа Арвайн ногоон нахиа
 Артишокийн цомог Артишокийн цомог
 Баг хонхонцэцэг Баг хонхонцэцэг
  Бага алтанзул (жинжийхуар) Бага алтанзул (жинжийхуар)
 Багваахайны исгэсэн хандмал Багваахайны исгэсэн хандмал
 Банан жимс (гадил) Банан жимс (гадил)
 Барагшун Барагшун
 Батраш Батраш
  Бөөрөнхий байцаа Бөөрөнхий байцаа
 Бургасны цомог Бургасны цомог
  Буржгар навчит байцаа Буржгар навчит байцаа
  Бууцайны навч Бууцайны навч
 Бүлтэнгэр Бүлтэнгэр
 Бүрэлгэнэ Бүрэлгэнэ
 Бэриш (ямган бэриш, улаан бурз, алтан агийн навч, цэцэг) Бэриш (ямган бэриш, улаан бурз, алтан агийн навч, цэцэг)
 Гажиг цээнэ (согоон сав) Гажиг цээнэ (согоон сав)
 Газрын алим Газрын алим
 Газрын лийр  (булцуут цэцэг: гдх, булцуу) Газрын лийр  (булцуут цэцэг: гдх, булцуу)
 Гандбадрааны цомог Гандбадрааны цомог
 Гишүүний цомог Гишүүний цомог
 Гишүүнийн исгэсэн хандмал Гишүүнийн исгэсэн хандмал
 Гожи үр жимс (чонон жимс) Гожи үр жимс (чонон жимс)
 Гурамсан ажиг Гурамсан ажиг
 Гүнжидийн үр, тос Гүнжидийн үр, тос
 Давирхайны хандмал Давирхайны хандмал
 Далайн байцаа Далайн байцаа
 Далан хальс Далан хальс
 Даливсын цомог Даливсын цомог
 Долгионтсон гишүүнэ Долгионтсон гишүүнэ
 Жавхаалаг башир (юмдүүжин) Жавхаалаг башир (юмдүүжин)
 Жамбацэцэг Жамбацэцэг
 Жинхэнэ өрөмтүүл Жинхэнэ өрөмтүүл
   Жүржийн хальс Жүржийн хальс
 Задь Задь
 Зөгийн тоосонцор Зөгийн тоосонцор
 Зөрөгцэцэг Зөрөгцэцэг
   Зуун наст (зууннаст) Зуун наст (зууннаст)
 Зэлэн зангуу Зэлэн зангуу
 Зэс бугуйвч Зэс бугуйвч
 Игүүшингийн цомог Игүүшингийн цомог
 Идрээ Идрээ
 Илжгэн чих (жимсгэнэ) Илжгэн чих (жимсгэнэ)
   Инжбуурлын цомог Инжбуурлын цомог
  Иовын нулимс үр тариа Иовын нулимс үр тариа
 Исгэсэн алимны  шүүс Исгэсэн алимны  шүүс
 Их даливс Их даливс
 Их зулын цомог Их зулын цомог
   Их тавансалаа Их тавансалаа
 Какао (хар шоколад) Какао (хар шоколад)
 Кардамон Кардамон
  Киви жимс Киви жимс
 Лаврын навч Лаврын навч
 Лууван Лууван
 Маалангын кисель Маалангын кисель
 Маалингын үр, тос Маалингын үр, тос
  Макадами самар Макадами самар
 Манго жимс Манго жимс
 Манжуур тэрэлж Манжуур тэрэлж
 Мате Мате
 Мойлны цомог Мойлны цомог
  Монос (мойл) Монос (мойл)
 Монтгор улалж Монтгор улалж
 Мөлхөө ганга Мөлхөө ганга
 Мүгзийн цомог Мүгзийн цомог
 Намгийн балби Намгийн балби
 Намгийн жав Намгийн жав
 Намууцэцэгийн үр Намууцэцэгийн үр
 Нангиад одот анисны үр Нангиад одот анисны үр
 Наранцэцгийн үр, шүүгээгүй тос Наранцэцгийн үр, шүүгээгүй тос
 Наргил модны самар (тос, зөөлөн эдийн зоргодос) Наргил модны самар (тос, зөөлөн эдийн зоргодос)
 Нарийн навчит хонхолдой Нарийн навчит хонхолдой
 Нарийн навчит хөвөнт Нарийн навчит хөвөнт
 Нарим Нарим
 Нарсны тоосонцортой нахиа, шилмүүс Нарсны тоосонцортой нахиа, шилмүүс
 Нигүүрс Нигүүрс
 Нимбэг (нимбэгний хальс) Нимбэг (нимбэгний хальс)
 Нохойн хошуу Нохойн хошуу
  Нугын шимтэглэй Нугын шимтэглэй
   Одой далантүрүү Одой далантүрүү
 Ойн гүзээлзгэнэ Ойн гүзээлзгэнэ
  Оливийн буюу чидун жимс, тос Оливийн буюу чидун жимс, тос
 Оливтой гангын тос Оливтой гангын тос
 Олслиг халгай Олслиг халгай
 Ореганогийн цомог Ореганогийн цомог
  Пагдгар бадаан Пагдгар бадаан
 Палласын сүүт өвс Палласын сүүт өвс
 Пробиотик бүтээгдэхүүн Пробиотик бүтээгдэхүүн
 Саарал нүргэс Саарал нүргэс
  Саравгар туулайн тагнай Саравгар туулайн тагнай
 Сарвуун цийр Сарвуун цийр
 Сарвууны цомог Сарвууны цомог
 Сармисны исгэсэн бэлдмэл Сармисны исгэсэн бэлдмэл
 Сарнайны цомог Сарнайны цомог
  Сахалины бөөрөлзгөнө Сахалины бөөрөлзгөнө
   Сибирийн өрөл Сибирийн өрөл
 Сибирь тошлог барбарис Сибирь тошлог барбарис
 Сонгино Сонгино
 Сөдийн цомог Сөдийн цомог
 Судан сарнай Судан сарнай
 Тайжийн жинс Тайжийн жинс
  Таримал гоньд Таримал гоньд
 Таримал туурам (цагаан лууван) Таримал туурам (цагаан лууван)
 Таримал үсүү Таримал үсүү
   Тосондой мөөг Тосондой мөөг
  Төллүүр тарна Төллүүр тарна
 Тунхуу Тунхуу
 Туурмын навч /ягаан туурмын навч/ Туурмын навч /ягаан туурмын навч/
 Түрэг шош Түрэг шош
 Улаан буудайн гоймон Улаан буудайн гоймон
   Улаан гоёо Улаан гоёо
 Улаан лооль Улаан лооль
 Улаан чавганы үр жимс Улаан чавганы үр жимс
 Улаан чавганы цомог Улаан чавганы цомог
 Усан үзэм, үзэм Усан үзэм, үзэм
 Үхрийн нүдний навч, үр жимс Үхрийн нүдний навч, үр жимс
 Фейхоа жимсгэнэ Фейхоа жимсгэнэ
  Хайлаас навчит тавилгана Хайлаас навчит тавилгана
 Хайлаасны холтос Хайлаасны холтос
 Халгайны тос Халгайны тос
   Халгайны цомог Халгайны цомог
 Халиар Халиар
   Халтар арвайн тариа Халтар арвайн тариа
 Хар арц Хар арц
  Хар үрт тэсийн жимс Хар үрт тэсийн жимс
   Хар чавга Хар чавга
  Хос шивүүрт улаагана (тэхийн шээг) Хос шивүүрт улаагана (тэхийн шээг)
  Хөвөн зараа уул Хөвөн зараа уул
 Хөдөөний бираага Хөдөөний бираага
 Хөмүүл Хөмүүл
 Хөх нэрс Хөх нэрс
 Хөх удвал Хөх удвал
 Хужир Хужир
 Хулууны зөөлөн эд Хулууны зөөлөн эд
 Хулууны үр, үрийн тос Хулууны үр, үрийн тос
 Хурц салбант зажилуургана Хурц салбант зажилуургана
  Хусны туруу мөөг Хусны туруу мөөг
 Хусны хаг Хусны хаг
  Хуурамч дэрэвгэр хависгана Хуурамч дэрэвгэр хависгана
 Хушганы самар (идээ) Хушганы самар (идээ)
 Хүрэн манжингийн навч Хүрэн манжингийн навч
  Хятад байцаа Хятад байцаа
 Цагаан будааны хальсны тос Цагаан будааны хальсны тос
 Цагаан гааны  цомог Цагаан гааны  цомог
  Цагаан цэцэгт байцаа Цагаан цэцэгт байцаа
 Цагаан ялам мод Цагаан ялам мод
 Царгас Царгас
  Цардуул Цардуул
  Царс Царс
  Цахилдаг Цахилдаг
 Цахилдагны цомог Цахилдагны цомог
 Цоорын үндэс Цоорын үндэс
 Цоохор майлз (шанцайны навч) Цоохор майлз (шанцайны навч)
 Цөсийн цомог Цөсийн цомог
 Цэгцүүхэйний цомог Цэгцүүхэйний цомог
 Цээнийн цомог Цээнийн цомог
 Час улаан долоогоно Час улаан долоогоно
 Чацарганын цомог Чацарганын цомог
 Чиа үр Чиа үр
 Чихэр өвс Чихэр өвс
  Чихэр өвсний цомог Чихэр өвсний цомог
 Чихэрлэг интоор Чихэрлэг интоор
  Чичигнүүр улиангар Чичигнүүр улиангар
 Чонын хэл (том навчит дэгд) Чонын хэл (том навчит дэгд)
 Чөдөргөнийн цомог Чөдөргөнийн цомог
 Шавантаг Шавантаг
 Шанц модны холтос Шанц модны холтос
  Шар будаа Шар будаа
  Шар буурцаг Шар буурцаг
 Шар гаа Шар гаа
 Шар гич Шар гич
 Шар манжингийн навч Шар манжингийн навч
 Шүхэрт өвөлжүүр Шүхэрт өвөлжүүр
 Эгэл алирс (аньс, анис) Эгэл алирс (аньс, анис)
 Эгэл гоньд Эгэл гоньд
  Эгэл лошго (сүений цэцэг, навч) Эгэл лошго (сүений цэцэг, навч)
  Эгэл өмхий Эгэл өмхий
  Эгэл төлөгч өвс Эгэл төлөгч өвс
 Эгэл хахууна Эгэл хахууна
  Эмийн багваахай Эмийн багваахай
 Эмийн балууна Эмийн балууна
 Эмийн бамбай Эмийн бамбай
 Эрдэнэшишийн үр, сахал Эрдэнэшишийн үр, сахал
 Ямаан сахал Ямаан сахал
 Яншуйны үр, навч Яншуйны үр, навч
Эх сурвалж
Тэмдэглэгээний утга
   Ийм тэмдэг нь эмчилгээний өндөр үр дүнтэй бөгөөд эрдэм шинжилгээний туршилт, судалгаагаар нотлогдсон болохыг илэрхийлнэ. Ийм тэмдэг нь эмчилгээний өндөр үр дүнтэй бөгөөд эрдэм шинжилгээний туршилт, судалгаагаар нотлогдсон болохыг илэрхийлнэ.
  Ийм тэмдэг нь хүний биед сайн нөлөөтэй гэдэг нь судалгаагаар нотлогдсон. Гэхдээ бүхэл ургамлын хувьд авч үзвэл 3 одтой бүтээгдэхүүнийг арай гүйцэхгүй аж. Ийм тэмдэг нь хүний биед сайн нөлөөтэй гэдэг нь судалгаагаар нотлогдсон. Гэхдээ бүхэл ургамлын хувьд авч үзвэл 3 одтой бүтээгдэхүүнийг арай гүйцэхгүй аж.
 Ийм тэмдэг нь эмчилгээ, шим тэжээлийн эерэг үр дүнтэй болохыг илэрхийлнэ. Голдуу ардын уламжлалт практикт олон зуун жилийн турш өргөн хэрэглэгддэг туршлагатай. Туршилтын амьтан дээр судлагдаж сайн нь тогтоогдсон. Өчигдрийн ардын эмчилгээнд хэрэглэдэг байсан эмийн ургамал өнөөдөр шинжлэх ухаанаар нотлогдсон эмчилгээ болдог гэдгийг санаандаа авбал зохино. Ийм тэмдэг нь эмчилгээ, шим тэжээлийн эерэг үр дүнтэй болохыг илэрхийлнэ. Голдуу ардын уламжлалт практикт олон зуун жилийн турш өргөн хэрэглэгддэг туршлагатай. Туршилтын амьтан дээр судлагдаж сайн нь тогтоогдсон. Өчигдрийн ардын эмчилгээнд хэрэглэдэг байсан эмийн ургамал өнөөдөр шинжлэх ухаанаар нотлогдсон эмчилгээ болдог гэдгийг санаандаа авбал зохино.
 Ийм тэмдэг нь тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх үед, ялангуяа хэтрүүлэн хэрэглэх үед зарим тохиолдолд үүсэж болзошгүй гаж нөлөөг илэрийлнэ. Ийм тэмдэг нь тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх үед, ялангуяа хэтрүүлэн хэрэглэх үед зарим тохиолдолд үүсэж болзошгүй гаж нөлөөг илэрийлнэ.
  Ийм тэмдэг нь эмчээр оношлогдсон өвчин, зовуурийн үед тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх нь зохимжгүй гэдгийг илэрхийлнэ. Ийм тэмдэг нь эмчээр оношлогдсон өвчин, зовуурийн үед тухайн бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх нь зохимжгүй гэдгийг илэрхийлнэ.
 
 
 
Utgun hatah - Illeg: Utgun hatah, buduun gedesnii uil ajillagaag saijruulahad baruun garaaraa doroos deesh ni 5-10 udaa, daraa ni zuun garaaraa deerees doosh ni baga zereg darj illeg hiine. Niitdee 3-4 udaa hiine. Uuniig ugluu sermegts orondoo hiine. 1-3 honog medegdehgui baij bolno, yavaandaa gedes sain ajilladag bolno.
Dasgal: Bugsun biyee deesh ni garaaraa tulahguigeer urgunu. 20-30 udaa hiine. Daraa ni shalan deer garaa sugandaa avch hagas suuj, bosno. Uuniig 30 udaa hiine. Taivan amgalan hiine. YAarch bolohgui. - Bambai bulchirhainii daavriin dutal (BBDD) - Buurnii deed bulchirhainii sulidaa (BDBS) - Brutsyella myelityensis nyangiin haldvar - Buduun gedesnii urevsel - Buduun gedesnii hort havdar - Darhlaa sulrah - Deluu tomroh - Jiremsen eh - Iod ba iod dutliin emgeg (IDE) - Muuguntsur Kandida albikans - Medrel sulidliin hamshinj (MSHSH) - Undguvchnii naaldangi - Progyestyeronii homsdol (PH) - Saahar bolon nuursus ihtei hool huns - Syerotoninii homsdol - Surguu - Setgel gutral - Umain bulchingiin horgui havdar - Umain salsttai tust ed uur ed, erhtend urgah - Hyelikobaktyer pilori nyangiin haldvar - Himiin emchilgeenii hor, tsatsrag idevhit bodis gadagshluulah - Hodood, hos, ulaan hooloinii sharhlaa (HHSH) - Hudulguunii dutagdal - Het bolovsruulsan hool huns - Hyamarsan gedesnii emgeg (IBS) - TSarduult tust amiloid uurag hurimtlagdah buyuu amiloidoz uvchin - TSusnii hana zuzaarsan - TSusnii huudii, elegnii urevsel - SHirhegleg bulchingiin uvdult - Eleg tsevershuuleh (eleg bohirdson) - Elegnii arhag urevsel - Elegnii dutagdal - Elegnii uuhshilt - Elegnii hatuural - Elegnii shohoijilt - Em uuj esvel taria hiilgej baigaa (emiin gaj nuluu) - Em, yalzmag hor gadagshluulah - Zurhnii hem aldagdah - Ideet batga shovil, yum tuurah - Turuu bulchirhai tomroh - Turuu bulchirhainii urevsel - Avokadonii jims, tos - Agil muug - Ajgiin tsomog - Alim jims - Aloyenii sirop - Altangagnuur - Amtat bazilik (navch) - Amtat builsiin samar, tos - Amtat tums - Amtat chinjuu - Anar jims - Angaahai samar - Anhiluun pyeryets - Arvain nogoon nahia - Artishokiin tsomog - Bag honhontsetseg - Baga altanzul (jinjiihuar) - Bagvaahainii isgesen handmal - Banan jims (gadil) - Baragshun - Batrash - Buurunhii baitsaa - Burgasnii tsomog - Burjgar navchit baitsaa - Buutsainii navch - Bultenger - Burelgene - Berish (yamgan berish, ulaan burz, altan agiin navch, tsetseg) - Gajig tseene (sogoon sav) - Gazriin alim - Gazriin liir  (bultsuut tsetseg: gdh, bultsuu) - Gandbadraanii tsomog - Gishuunii tsomog - Gishuuniin isgesen handmal - Goji ur jims (chonon jims) - Guramsan ajig - Gunjidiin ur, tos - Davirhainii handmal - Dalain baitsaa - Dalan halis - Dalivsiin tsomog - Dolgiontson gishuune - Javhaalag bashir (yumduujin) - Jambatsetseg - Jinhene urumtuul - Jurjiin halis - Zadi - Zugiin toosontsor - Zurugtsetseg - Zuun nast (zuunnast) - Zelen zanguu - Zes buguivch - Iguushingiin tsomog - Idree - Iljgen chih (jimsgene) - Injbuurliin tsomog - Ioviin nulims ur taria - Isgesen alimnii  shuus - Ih dalivs - Ih zuliin tsomog - Ih tavansalaa - Kakao (har shokolad) - Kardamon - Kivi jims - Lavriin navch - Luuvan - Maalangiin kisyeli - Maalingiin ur, tos - Makadami samar - Mango jims - Manjuur terelj - Matye - Moilnii tsomog - Monos (moil) - Montgor ulalj - Mulhuu ganga - Mugziin tsomog - Namgiin balbi - Namgiin jav - Namuutsetsegiin ur - Nangiad odot anisnii ur - Narantsetsgiin ur, shuugeegui tos - Nargil modnii samar (tos, zuulun ediin zorgodos) - Nariin navchit honholdoi - Nariin navchit huvunt - Narim - Narsnii toosontsortoi nahia, shilmuus - Niguurs - Nimbeg (nimbegnii halis) - Nohoin hoshuu - Nugiin shimteglei - Odoi dalanturuu - Oin guzeelzgene - Oliviin buyuu chidun jims, tos - Olivtoi gangiin tos - Olslig halgai - Oryeganogiin tsomog - Pagdgar badaan - Pallasiin suut uvs - Probiotik buteegdehuun - Saaral nurges - Saravgar tuulain tagnai - Sarvuun tsiir - Sarvuunii tsomog - Sarmisnii isgesen beldmel - Sarnainii tsomog - Sahalinii buurulzgunu - Sibiriin urul - Sibiri toshlog barbaris - Songino - Sudiin tsomog - Sudan sarnai - Taijiin jins - Tarimal gonid - Tarimal tuuram (tsagaan luuvan) - Tarimal usuu - Tosondoi muug - Tulluur tarna - Tunhuu - Tuurmiin navch /yagaan tuurmiin navch/ - Tureg shosh - Ulaan buudain goimon - Ulaan goyoo - Ulaan looli - Ulaan chavganii ur jims - Ulaan chavganii tsomog - Usan uzem, uzem - Uhriin nudnii navch, ur jims - Fyeihoa jimsgene - Hailaas navchit tavilgana - Hailaasnii holtos - Halgainii tos - Halgainii tsomog - Haliar - Haltar arvain taria - Har arts - Har urt tesiin jims - Har chavga - Hos shivuurt ulaagana (tehiin sheeg) - Huvun zaraa uul - Huduunii biraaga - Humuul - Huh ners - Huh udval - Hujir - Huluunii zuulun ed - Huluunii ur, uriin tos - Hurts salbant zajiluurgana - Husnii turuu muug - Husnii hag - Huuramch derevger havisgana - Hushganii samar (idee) - Huren manjingiin navch - Hyatad baitsaa - TSagaan budaanii halisnii tos - TSagaan gaanii  tsomog - TSagaan tsetsegt baitsaa - TSagaan yalam mod - TSargas - TSarduul - TSars - TSahildag - TSahildagnii tsomog - TSooriin undes - TSoohor mailz (shantsainii navch) - TSusiin tsomog - TSegtsuuheinii tsomog - TSeeniin tsomog - CHas ulaan doloogono - CHatsarganiin tsomog - CHia ur - CHiher uvs - CHiher uvsnii tsomog - CHiherleg intoor - CHichignuur uliangar - CHoniin hel (tom navchit degd) - CHudurguniin tsomog - SHavantag - SHants modnii holtos - SHar budaa - SHar buurtsag - SHar gaa - SHar gich - SHar manjingiin navch - SHuhert uvuljuur - Egel alirs (anis, anis) - Egel gonid - Egel loshgo (suyenii tsetseg, navch) - Egel umhii - Egel tulugch uvs - Egel hahuuna - Emiin bagvaahai - Emiin baluuna - Emiin bambai - Erdeneshishiin ur, sahal - YAmaan sahal - YAnshuinii ur, navch - Folatye buyuu B9 amindem - Baigaliin insulin - Tarag, suu, mah zereg mal, amitnii garaltai buteegdehuunuud - Afrikiin tosnii palima mod
xs
sm
md
lg