Тулай
Gout (english)
Подагра (ру́сский)
Тулайны үндсэн зовиур, шинж тэмдэг (PCSS):
- Цусан дах шээсний хүчил ихдэх, Энэ өвчин хоолтой хамт биед орсон пурины шингэхгүйгээс шээсний хүчил болж үүсдэг (urate nephropathy, hyperuricemia)
- Хөлийн голдуу том хурууны үе, ул, эрээн булчинг хөлийн тавхайтай холбосон судал, өвдөг, тохой, бугуй, шагай, аарцаг нуруу зэргээр улайж гэнэт хавагнаж, өвдөх
- Голдуу үүрээр эсвэл шөнийн цагаар өвдөх, халуу дүйх, улайх, гялтайх
- Хөл, гар дээр “тофусы tophi” хэмээх булдуу үүсэх, хагарахаараа цаана нь шээсний хүчлийн цайвар талст эсвэл тоос харагдах
- Ядрах
- Халуурч болзошгүй гэхдээ аспирин тус болдоггүй
- Холестерин, триглицерид нэмэгдэх
- Өвдөлт хагас жил эсвэл жилийн дараа дахин давтагдах
- Ихэнхдээ эрчүүд эсвэл цэвэрших төхөж байгаа эсвэл цэвэршиж байгаа эмэгтэйчүүд голдуу энэ өвчнөөр өвдөх (ЭХ)
- Яваандаа “подагрический артрит” хэмээх үений үрэвсэл үүсэх
- Яваандаа бөөр, шээс чулуужих, хожмын бөөрний дутагдал үүсэх зэрэг болой.
Тулай үүсч болзошгүй голлох учир шалтгаанууд (PCC, патогенез):
- Буруу хооллолт (архи дарс, шар айраг, баяр наадам, өөх тостой, махтай хоол их идэх)
- Хөдөлгөөний дутагдал, цусны эргэлт муудах
- Таргалалт
- Халдварт өвчин туссанаас (Улаан бурхан, улаанууд, элэгний үрэвсэл, сүрьеэ, салхинцэцэг, тэмбүү гэх мэт)
- Шимэгчээр үүсгэгдсэн өвчин туссанаас (бруцеллез, хламидиоз, микоплазмоз);
- Даарах
- Чихрийн шижингийн хэв шинж-2
- Хайрст үлд
- Бөөрний эмгэг
- Эмийн гаж нөлөө: “В” аминдэм ихээр уух, хорт хавдарын ба вирусийн эмчилгээ удаан хийлгэх
- Гэр бүлийн удамшил зэрэг болой.
Дээр дурдсан зовиур, шинж тэмдэг, учир шалтгаануудаас аль нь танд хамаатай болохыг тогтоож, түүнийгээ эмчлүүлэхийг зорих хэрэгтэй.
Хоол унд: Интоорын жимс иднэ.
Аминдэм, эрдэс бодис: “С” 100мг.
Сувиллын чанартай зөвлөмж (Treatment strategy-TS): Тулайны эмчилгээ, сувилгаа нь товчдоо эрүүл зохистой хооллох, дасгал хөдөлгөөн хийх, турах /ихэнхдээ тарган хүмүүс эстрогены илүүдэлд орсон байдаг/, амьдралын хэв шинжээ өөрчлөх, биеэ шүлтжүүлэх, бясалгал, гүнзгий амьсгалын дасгал хийхэд чиглэгдэнэ.
Энэ өвчнийг илааршуулахын тулд дор хаяж 14-21 хоног ургамлын эмчилгээ хийхэд нааштай үр дүн гарч эхэлнэ. Цаашлаад тууштэй эдгэрэхийн тулд 8-12 сар уух хэрэгтэй. Долоо хоногт нэг өдөр мацаг барина. Мацаг барихын урд орой алтантовч, мугваатай бүлээн бургуй тавина. Мацаг барьж байхдаа 1,5-2 л ус ууна. Орой нь дахин бургуй тавина. Маргааш нь цагаан хоолноос идэж эхэлнэ. Эхний жил 7-10, хоёрдох жилээс 5-7кг турна.
Хоолны болон ажил, амралтын дэглэм сайн баримтлах, биеийн тамир хийх, спортоор хичээллэх, усанд сэлэх, бүтэн биеийн иллэг хийх хэрэгтэй.
Өдөр бүр 30 минут явган явах, шогшиж явбал үр дүнтэй. Дугуй унаж болно.
Усанд орох: Өглөө биш оройдоо халуун усанд орж сурах. Ваннанд орохоор бол усны тохиромжтой хэм 36С. Унтахаас 2 цагийн өмнө 15-аас ихгүй минут орно. Цусны эргэлтэд сөргөөр нөлөөлөх тул усны түвшин зүрхэн тушаа хэсгийг бүрхэхгүй байхаар тооцно.
Унтахын өмнө хүйтэвтэр устай ваннанд нэг аяга алимны исгэсэн шүүс хийж, 10-аас ихгүй минут орж, дараа нь халуун, хүйтэн устай шүршүүрт ээлжлэн орно. Усанд орсны дараа оливтой гангын тосоор тосолно.
Зайлсхийвэл зохих зүйлс:
Пурины хүчил болон чихэр, саахар агуулагч хоол хүнс:
- Далайн хоол, загас
- Цацагт хяруул, гахай, бугын төл, тугал, малын элэг, үхрийн бөөр, тархи
- Саахар, эрдэнэшишийн сироптой ундаа, шар айраг, мах, өндөг
- Талх, гурилан бүтээгдэхүүн
- Түрэг шош, инжир, бөөрөлзгөнө, бууцай, хурганчих, кофе, өөх тос, архи, тамхи, хэт боловсруулсан хоол хүнс зэрэг болой.
Болзошгүй учир шалтгаанууд, эрсдэлт хүчин зүйлс
- Биеийн шингэнийг шүлтжүүлэх (хүчиллэгийг саармагжуулах ө.х. хүчиллэг ихдэх эмгэг)
- Бодисын солилцооны хамшинж
- Холестерин, триглицеридын хэмжээ нэмэгдэх
Үндсэн зовуурь, шинж тэмдэг (болзошгүй хожмын үеийн)
Зохимжтой ба зохимжгүй ургамлын бүтээгдэхүүн
Алирс (Аньс, анис)- Алирсны цомог
- Алтангагнуурын цомог
- Алтанзулын цомог
- Алтантовч
- Алтантовчийн цомог
- Амтат базилик (навч)
- Артишок
- Асганы бөөрөлзгөнө
- Бага алтанзул (жинжийхуар)
- Бага лавшига
- Багваахай
- Багваахайны исгэсэн хандмал
- Бадааны цомог
- Бивлэнцрийн цомог
- Бөөрөлзгөнийн цомог
- Бургасны цомог
- Буржгар чөргөс
- Бэришийн цомог
- Газрын лийр (булцуут цэцэг: гдх, булцуу)
- Галуун тавгийн цомог
- Гангын цомог
- Гандбадраа (буурал гандбадраа, цагаан чандган сүүл)
- Гандбадрааны исгэсэн хандмал
- Ганц цэцэгт их зул (ихзул)
- Гоёоны цомог
- Гүзээлзгэнийн цомог
- Гүнжидийн үр, тос
- Дагуур тэрэлж (далий ягаан)
- Далайн байцааны цомог
- Далан хальс
- Далан хальсын цомог
- Даливсын цомог
Долгионтсон гишүүнэ- Дэгдний цомог
- Загасны тос
- Задийн цомог
- Зөгийн тоосонцор
- Зэлэн зангуу
- Зээргэнийн цомог
- Илдэн игүүшин
- Исгэсэн алимны шүүс
- Их даливс
- Их зулын цомог
- Их шүүдэргэнэ
- Лаврын навч
- Лийрийн цомог
- Маалингын цомог
- Мажийн цомог
- Монос (мойл)
- Мөлхөө хошоонгор
- Мөнхцэцгийн цомог
- Мухар цагаан
- Мүгзийн цомог
- Намгийн балби
- Намгийн зэдгэлж
- Намгийн сургар
- Нангиад зээргэнэ
- Нангиад одот анисны үр
- Нарс (шилмүүс)
- Нарсны тоосонцортой нахиа, шилмүүс
- Нохойн хошууны цомог
- Нугын шивэл
- Нугын шимтэглэй
- Оливтой гангын тос
- Өрөл
- Саарал нүргэс
- Саравгар туулайн тагнай
- Сармисны исгэсэн бэлдмэл
- Сарнайны цомог
- Сибирь тошлог барбарис
- Сибирь чөдөргөнө
- Сиймхий алтанцэгцүүхэй
- Сормууст дэгд
- Сүүт өвс
- Тосондой мөөг
- Тошлогны цомог
- Туруу мөөг
- Туулгачдуу их зул
- Улаан тэс
- Улаан тэсийн жимсний цомог
- Улаан улаагана
- Улаан унаган туруу
- Усан үзмийн исгэсэн шүүс
- Усан үзэм, үзэм
- Үлдэн могойн идээ
- Үсхий нохойн хэл
- Үхрийн нүдний навч, үр жимс
- Хайлаас навчит тавилгана
- Хонин зээргэнэ
- Хошоон
- Хошуу тарианы цомог
- Хөвөн зараа уул
- Хөвөнтийн цомог
- Хунчирын цомог
- Хусны мөөгний цомог
- Хусны нахиа, навч, холтос
- Хуш
- Хушганы яс, тусгаарлагч хаалт
- Хэт боловсруулсан хоол хүнс
- Цагаан будаа
- Цагаан бургас
- Цагаан гаа
- Цангисын жимс
- Царгас
- Цахилдагны цомог
- Цөсийн цомог
- Цуулбар балдаргана
- Цэгцүүхэйний цомог
- Цээнийн цомог
- Чацарганын цомог
- Чихэрлэг интоор
- Чичигнүүр улиангар
- Чонын хэл (том навчит дэгд)
- Чонын хэлний цомог
- Шилмүүсний цомог
- Шувуун тарна
- Эгэл өмхий
- Эрдэнэшишийн цомог
- Эрэндийн тос
- Ямаан сахал
- Яншуйны цомог
- Яшилдуу чацаргана
Эх сурвалж
- Pocket Guide to Herbal Medicine “Thieme” 2004
- www.medicinenet.com
- en.wikipedia.org
- narmed.ru
- www.ayzdorov.ru
- www.youtube.com
Тэмдэглэгээний утга
- Ийм тэмдэг нь эмчилгээний өндөр үр дүнтэй бөгөөд эрдэм шинжилгээний туршилт, судалгаагаар нотлогдсон болохыг илэрхийлнэ.
- Ийм тэмдэг нь хүний биед сайн нөлөөтэй гэдэг нь судалгаагаар нотлогдсон. Гэхдээ бүхэл ургамлын хувьд авч үзвэл 3 одтой бүтээгдэхүүнийг арай гүйцэхгүй аж.
- Ийм тэмдэг нь эмчилгээ, шим тэжээлийн эерэг үр дүнтэй болохыг илэрхийлнэ. Голдуу ардын уламжлалт практикт олон зуун жилийн турш өргөн хэрэглэгддэг туршлагатай. Туршилтын амьтан дээр судлагдаж сайн нь тогтоогдсон. Өчигдрийн ардын эмчилгээнд хэрэглэдэг байсан эмийн ургамал өнөөдөр шинжлэх ухаанаар нотлогдсон эмчилгээ болдог гэдгийг санаандаа авбал зохино.
- Ийм тэмдэг нь гаж нөлөө буюу зохимжгүй заалтыг илэрхийлнэ.
